مصطفی حسنی: در یک‌صد و سومین اجلاس شورای عالی استاندارد در تاریخ 1381/12/25 تصویب شد که 55 استاندارد به‌عنوان استانداردهای الزامی خودروهای تولیدی در نظر گرفته شوند که از بین آن‌ها 51 مورد به موسسهٔ استاندارد و 4 مورد به سازمان بهینه‌سازی مصرف سوخت و سازمان محیط زیست مربوط می‌شود. این استانداردها که برگرفته از استانداردهای اتحادیه اروپا بودند عمدتاً به مسائل پایه مثل ترمزگیری، وسایل هشداردهنده، چراغ‌ها، آینه‌ها، کمربند ایمنی و … مربوط می‌شدند و بالاخره با فراز و نشیب‌های زیادی اجرا شدند. در اسفند 1395 موسسه استاندارد از افزایش تعداد استانداردها به 85 مورد خبر داد و اعلام کرد بر اساس برنامه‌ریزی و تفاهم صورت گرفته، تعداد استانداردهای لازم‌الاجرا از ابتدای دی‌ماه 96، 61 مورد و از ابتدای تیرماه 97، 63 مورد و درنهایت از ابتدای دی‌ماه 97، 85 مورد خواهد بود. (لیست این استانداردها را می‌توانید در جدول زیر ملاحظه فرمایید و برای مطالعه استانداردهای مرجع ECE به UNECE.org مراجعه کنید.)
همچنین اعلام شده بود اگر خودرویی نتواند تا ابتدای دی‌ماه سال جاری 61 مورد استاندارد مذکور را رعایت کند با توقف تولید و عدم شماره‌گذاری روبه‌رو می‌شود. اکنون از طرف موسسه استاندارد اعلام شده که تولید 25 خودروی داخلی به همین دلیل متوقف شده است که اتومبیل‌های سواری این لیست عبارت‌اند از: MVM 315 صندوق‌دار، MVM 550، چری تیگو 5، جک J5، سایپا 131 و 132 دوگانه‌سوز، سایپا 141 بنزینی و دوگانه‌سوز، آریو 1500، پژو پارس XUM، وانت تک کابین و دو کابین مزدا و کارا 1700 بنزینی و دوگانه‌سوز، فاو آسا B50f، لیفان 620، لیفان X50، لیفان X60، هیوندای i10
همین‌طور که مشاهده می‌کنید به نظر می‌رسد این لیست می‌تواند با هر معیاری تهیه شده باشد غیر از استانداردهای تأیید نوع خودرو!
اولین سؤال این است که این خودروها موفق به پاس کردن کدام استانداردها نشده‌اند و آیا سایر خودروهای موجود آن‌ها را پاس کرده‌اند؟ در مورد این موضوع مهم هیچ جزئیاتی اعلام نشده و مسئولین موسسه استاندارد تنها به این نکته اشاره کرده‌اند که استانداردها عمدتاً به مسائل ایمنی مربوط می‌شوند. ما در این لیست شاهد نام هیوندای i10 هستیم که یکی از محصولات روز هیوندای است و با مشخصات نزدیک به مدل تولیدی ایران در اروپا هم عرضه شده. این اتومبیل در آزمون‌های موسسه Euro NCAP موفق به کسب 4 ستاره شده است که امتیاز بسیار خوبی است؛ اما در مقابل، در این لیست مدل هاچ‌بک پراید یا تیبا مشاهده نمی‌شوند و احتمالاً توانسته‌اند استانداردهای ایران را پاس کنند اما هیوندای i10 نتوانسته! هرچند اعلام شده عدم مراجعه خودروساز برای اخذ مجوزهای مربوطه به این خودرو، علت جلوگیری از تولید آن بوده است.
علاوه براین خودروی معظم وانت نیسان در این لیست وجود ندارد و ما همچنان می‌توانیم شاهد تردد آن با رنگ زیبای آبی باشیم، البته این بار باید افتخار کنیم که این وانت از سد استانداردهای 61 گانه هم عبور کرده! خودرو MVM 315 لیفت بک هم که با نمونه هاچ‌بک آن به‌جز شکل بدنه ازنظر ایمنی، کیفیت، مشخصات فنی و … هیچ تفاوتی نداشته و البته مثل برخی دیگر از خودروهای این لیست مدت مدیدی از توقف تولید آن به دلایل دیگری می‌گذرد، غیر استاندارد شناخته شده اما مدل هاچ‌بک استاندارد است! تولید پژو پارس با موتور 1800 سی‌سی XU7JPL3 به دلیل غیر استاندارد بودن پایان یافته اما پژو 405 و سمند با پلت فرم مشابه و همین موتور استاندارد هستند و تولید آن‌ها ادامه دارد!
پس از انتشار این خبر شرکت مدیران خودرو اعلام کرد خودرو تیگو 5 دارای استانداردهای لازم بوده و شماره‌گذاری آن بدون مشکل ادامه دارد. ظاهراً منظور از نام تیگو 5 در اعلام موسسه استاندارد مدل قبلی این خودرو بوده که مدت‌هاست با مدل جدید جایگزین شده و عدم توجه خواسته یا ناخواسته به این موارد در این خبر سؤال‌برانگیز است.
شرکت سایپا نیز اعلام کرد مجوز شماره‌گذاری آریو 1500 تا دی‌ماه 97 اخذ شده و تولید آن ادامه دارد. اظهارات معاونت کیفیت این شرکت نیز قابل توجه است: بستهٔ جامع پایش استانداردهای اجباری محصولات سایپا را به مراجع برون‌سازمانی ارائه دادیم و موفق به اخذ تمدید مجوز شماره‌گذاری خودروهای تولیدی شامل سراتو، چانگان CS35، ساینا، تیبا صندوق‌دار، تیبا 2، سایپا 111، 131، 132، 151 و آریو تا اول دی‌ماه 97 بر اساس الزامات سازمان ملی استاندارد ایران شدیم.
مدیر کل نظارت بر اجرای استاندارد صنایع فلزی موسسه استاندارد نیز گفته: پراید 131 موفق به دریافت استانداردهای جدید شده است اما در محصول هیوندای i10، این شرکت تلاشی برای کسب مجوز استاندارد نکرده است!
در پایان باید گفت توجه سازمان استاندارد به استانداردهای جدیدتر و تدوین برنامه برای اجرای آن‌ها اقدامی تحسین‌برانگیز و مسئولانه است؛ اما این اقدام می‌تواند تنها یک قطعه از پازل پیشرفت صنعت خودرو باشد. به نظر می‌رسد خودروسازان به دلایل موجه یا غیرموجه در عمل برنامه‌ای برای دست‌یابی به سطح استانداردهای روز ندارند. علاوه بر این لازم است برای محصولات قدیمی و غیر استاندارد که ارزان‌ترین خودروهای موجود در هر رده نیز هستند جایگزین‌های مناسبی معرفی شوند.
در مورد اعمال استانداردها امیدواریم با حل مشکلات موجود، به برنامهٔ تعیین شده در مورد تمام خودروها – نه آن‌هایی که دیگر تولید نمی‌شوند – عمل شود. ارائهٔ اطلاعات درست و شفاف توسط یک مرجع رسمی که برای عموم مصرف‌کنندگان قابل دسترسی و مطالعه باشد نیز بسیار مفیدتر از اخبار و اظهار نظرهای پراکنده و گاه‌وبیگاه در منابع خبری مختلف است.
ما در انتظار روزی هستیم که درخشش نشان استاندارد ملی ایران در کنار نام محصولات برای مصرف‌کنندگان نویدبخش اطمینان و آرامش خاطر و برای تولیدکنندگان مایهٔ مباهات باشد.
به امید سربلندی ایران عزیز
مصطفی حسنی