قرارداد بین‌المللی ایران‌خودرو، نقطهٔ عطفی در صنعت خودروسازی ایران

صنعت خودروسازی ایران طی دو دههٔ اخیر فرازوفرودهای زیادی را تجربه کرده است. در اواخر دههٔ 70 شمسی با معرفی سمند به‌عنوان نخستین برند ملی ایران و به دنبال آن تیبا به‌عنوان نخستین خودروی ملی سایپا و همین‌طور همکاری با خودروسازان معتبر خارجی همچون مزدا، هیوندای، فولکس‌واگن و…، صنعت خودروسازی ایران گام‌های قابل‌توجهی به‌سوی پیشرفت برداشت. در آن سال‌ها کورسوی امیدی به بهبود وضعیت این صنعت دیده می‌شد؛ اما اوضاع به همین منوال پیش نرفت چراکه چندی بعد به‌واسطهٔ مسائل هسته‌ای، تحریم‌ها علیه کشورمان وضع شد که به‌عنوان مانعی بزرگ بر سر راه همین پیشرفت جزئی خودروسازی ایران قرار گرفت. خودروسازان معتبر جهانی یکی پس از دیگری همکاری خود با ایران را پایان دادند و از کشورمان رخت بربستند تا جای آن‌ها را خودروسازان بی‌نام‌ونشان چینی بگیرند. بدین ترتیب خطوط تولیدی خودروسازان ایرانی و همین‌طور بازار خودروی کشور به جولانگاه چینی‌های پرزرق‌وبرق اما بی‌کیفیت تبدیل شد.

از طرف دیگر، در این دوران درجا زدن دو خودروساز بزرگ کشور دوباره آغاز شد و شرکای قدیمی آن‌ها یعنی پژو و سیتروئن نیز یک‌باره به یاران ایرانی خود پشت کردند تا تولید همان خودروهای قدیمی نیز با مشکلات فراوانی مواجه شود. بدین ترتیب تیراژ تولید خودرو در کشور به‌شدت افت کرد تا جایی که در مقطعی به تنها 700 هزار دستگاه در سال رسید درحالی‌که از کیفیت تولیدات نیز روز بروز کاسته می‌شد. در این سال‌ها خودروهای قابل قبولی چون هیوندای ورنا و آوانته، پروتون جنتو، کیا ریو، سیتروئن زانتیا، نیسان ماکسیما و… همگی از خطوط تولید داخل کنار رفتند و صنعت خودروسازی ایران با ورشکستگی فاصلهٔ چندانی نداشت؛ اما به ثمر رسیدن مذاکرات هسته‌ای با قدرت‌های جهانی و توافق برجام همانند مرهمی موجب بهبود دردهای خودروسازی ایران گردید. بدین ترتیب خودروسازان جهانی همچون هیوندای و پژو بار دیگر به کشورمان بازگشتند.

به‌عنوان نخستین نتایج بهبود اوضاع خودروسازی ایران، همکاری کرمان‌خودرو دوباره با هیوندای شکل گرفت و تولید دو خودروی i10 و i20 آغاز شد. از طرف دیگر، طی همکاری مجدد ایران‌خودرو با پژو، مقدمات تولید سه خودروی پژو 2008، 301 و 208 فراهم گردید و سایپا نیز بار دیگر با یار دیرینه‌اش سیتروئن قرارداد همکاری منعقد کرد؛ اما گویا خبرهای بهتری برای این صنعت درجا زننده در راه است چراکه چند روز پیش قرارداد بین‌المللی مهمی بین ایران‌خودرو و چندین شرکت معتبر خارجی منعقد شد که یکی از مهم‌ترین رویدادهای چند سال اخیر در بخش خودروسازی ایران بشمار می‌رود.

این یک تفاهم‌نامهٔ ده‌جانبه است که بین شرکت ایران‌خودرو، معاونت علمی-فناوری ریاست جمهوری و دانشگاه صنعتی شریف با شرکت‌های خارجی پانج بلژیک، بنتلر و ماهلهٔ آلمان، هیوندای پاورتک کرهٔ جنوبی و پینین‌فارینای ایتالیا امضاء شده و بر اساس آن تمامی مراحل طراحی و تولید پلت‌فرم و محصول‌های اختصاصی برای ایران‌خودرو آغاز گردیده است؛ بنابراین در این قرارداد تعدادی از شرکت‌های جهانی معتبر فعال در زمینهٔ خودرو گرد هم آمده‌اند که می‌توانند تحولی بزرگ در صنعت خودروسازی ایران را موجب شوند.

طی این قرارداد، پینین‌فارینا طراحی و توسعهٔ پلت‌فرم و محصولات جدید ایران‌خودرو را بر عهده گرفته است. این شرکت که یکی از برترین شرکت‌های طراحی خودرو و پلت‌فرم در جهان است می‌تواند روح تازه‌ای در طراحی محصولات آیندهٔ ایران‌خودرو بدمد. همان‌طور که اشاره شد، این پلت‌فرم اختصاصاً برای ایران‌خودرو طراحی خواهد شد که قابلیت ساخت محصولات مختلفی چون سدان، هاچ‌بک، کراس‌اوور و حتی خودروهای الکتریکی و هیبریدی بر روی آن وجود دارد. در این زمینه، دانشگاه صنعتی شریف برای طراحی و توسعهٔ خودروهای الکتریکی و دانشگاه امیرکبیر برای طراحی و توسعهٔ خودروهای هیبریدی مشارکت خواهند داشت. همکاری ایران‌خودرو با پینین‌فارینا حتی در دنیا هم موردتوجه قرار گرفته است تا جایی که وب‌سایت‌هایی چون CarScoops و Motor1 به آن پرداخته‌اند.

در این قرارداد شرکت ماهله آلمان مسئولیت طراحی و توسعهٔ پیشرانه‌های جدید را برای ایران‌خودرو بر عهده دارد. بر این اساس، ماهله چهار موتور جدید در حجم‌های 1.2 و 1.4 لیتری را برای ایران‌خودرو طراحی و تولید خواهد کرد. دیگر شرکت آلمانی این قرارداد بین‌المللی یعنی شرکت بنتلر نیز بخش طراحی و توسعهٔ سازه، اکسل‌ها و شاسی را انجام خواهد داد. طراحی و توسعهٔ گیربکس نیز بر عهدهٔ شرکت‌های پانچ و هیوندای پاورتک قرار دارد که گیربکس‌های دستی و اتوماتیک را برای ایران‌خودرو طراحی و تولید خواهند کرد.

این‌ها وعده‌هایی است که از سوی مقامات ایران‌خودرو داده شده و گفته شده نخستین ثمرهٔ این همکاری بزرگ حدود دو سال و نیم آینده با معرفی نخستین محصول این پروژه در نیمهٔ دوم سال 98 مشخص خواهد شد؛ بنابراین اگر این وعده‌ها عملی شده و این قرارداد به‌درستی اجرا گردد می‌توان آن‌را نقطهٔ عطفی در صنعت خودروسازی ایران دانست که می‌تواند تحولی بزرگ در تاریخ این صنعت ایجاد کنند. صنعتی که با حدود نیم‌قرن سابقه تاکنون دستاورد چندانی چون رخوت و انحصار نداشته است.

از طرف دیگر، مشاور خودرویی وزیر صنعت نیز خبر از آماده‌سازی خط تولید پلت‌فرم ملی جدید سایپا بنام SP100 داده و گفته است که تا پایان امسال چهار خودرو بر اساس این پلت‌فرم ساخته و به بازار عرضه خواهد شد. این در حالی است که کرمان خودرو نیز بر سر تولید مدل‌های توسان و سانتافه با هیوندای به توافق رسیده است و گزارشات فراوانی هم از همکاری فولکس‌واگن با بخش خصوصی خبر می‌دهند. همهٔ این موارد نشان از بیدار شدن دوبارهٔ صنعت خودروسازی ایران از خواب چندین ساله است مشروط بر اینکه تمامی این وعده‌ها عملی گردند.

درهرحال امیدواریم این گفته‌ها به واقعیت بدل شده و به‌زودی شاهد معرفی خودروهای جدیدی از سوی خودروسازان کشورمان خصوصاً ایران‌خودرو با این قرارداد بزرگ باشیم. خودروهایی که توسط شرکت‌های معتبر جهانی طراحی و تولید خواهند شد تا موجب گردند این خودروهای تاریخ‌مصرف گذشته و بی‌کیفیت سرانجام از خطوط تولیدی کارخانجات خودروسازی کشور خداحافظی کنند. امری که شاید منجر شود هم‌وطنانمان از اجبار به سوارشدن بر این خودروهای فرتوت رهایی یافته و لذت برخورداری از خودروهای مدرن و باکیفیت را با قیمت مناسب تجربه کنند.